Een radiateur is een warmtewisselaar met een koelblok dat bestaat uit een groot aantal lamellen. Daardoorheen stroomt opgewarmde koelvloeistof. Rijwind stroomt door het koelblok heen en voert zo de opgenomen warmte naar buiten toe. De allereerste auto’s konden nog volstaan met rijwindkoeling, omdat de motoren toen nog zeer licht werden belast.
BUISJESRADIATEUR
1897. Bij een buisjesradiateur bestaat het blok uit ronde koperen of messing luchtbuisjes voorzien van koelribben. Deze Canstatt-Daimler had er aanvankelijk 187, maar een paar maanden later waren het al tweeduizend. Daarvoor was al een waterpomp nodig. Dit soort radiateurs waren dus de eerste echte warmtewisselaars. Kenmerkend was hun volledig verticale positie (zie afbeelding 1). Dat stond een goede aerodynamica in de weg. Dat was overigens geen probleem omdat niemand daar verstand van had. Mercedes (vanaf 1926 Mercedes-Benz geheten) zou de buisjesradiateur zelfs tot in de jaren dertig trouw blijven. Eerste auto met een vloeistofkoelsysteem met een buisjesradiateur: Canstatt-Daimler (Duitsland).
HONINGRAATRADIATEUR
1901. Motoren werden steeds groter en krachtiger, totdat de buisjesradiateurs hun koelende taak niet meer aankonden. Uitvinder van het vloeistofkoelsysteem met een honingraatradiateur: Wilhelm Maybach (Duitsland). Mercedes-man Maybach vergrootte de capaciteit van de radiateur door de ronde buisjes te vervangen door door buisjes met een zeshoekige (dus honingraatvormige) dwarsdoorsnede. Voortaan konden autoconstructeurs radiateurs desgewenst in driedimensionale vormen vervaardigen. Dat had grote positieve gevolgen voor de aerodynamica van auto’s. Dit soort radiateurs werden al eerder gebruikt voor condensors van stoomtrams.
Afbeelding 2 – Renault (1902).
PLAATSING VAN DE RADIATEURS
1902. Eerste auto met twee radiateurs aan weerszijden van de motor: Renault (Frankrijk, zie afbeelding 2). Als constructeur moest je een middenweg kiezen tussen goede aerodynamica/slechte koeling of slechte aerodynamica/goede koeling. De beide afgebeelde auto’s zijn race-auto’s waarbij aerodynamica (dus topsnelheid) relatief belangrijk is.
Afbeelding 3 – Mors (1903).
1903. Eerste auto met de radiateur onder de motor: Mors (Frankrijk, zie afbeelding 3). Bij deze race-auto koos Mors voor een optimale doorstroming van de koelende rijwind door de radiateur heen en compenseerde de hierdoor slechtere aerodynamica met een zeer goed gestroomlijnde carrosserie.
O
