Een tractor is, letterlijk vertaald, een apparaat dat trekkracht (tractie) genereert. In het Nederlands is een tractor wel een trekker, maar is een trekker (denk aan ‘trekker met oplegger’) lang niet altijd een tractor.
Afbeelding 1 – Tractor van Cugnot (1769).
TRACTOR ALS LEGERVOERTUIG
Uitvinder van de tractor als legervoertuig: Nicolas Joseph Cugnot (Frankrijk, 1770). Hierboven afgebeeld is de tweede auto van Cugnot, gebouwd in opdracht van het Franse leger. Dat had eeuwig gebrek aan trekdieren en zocht naar een mechanisch alternatief. Uiteindelijk verloor het Franse leger zijn interesse en kreeg het project geen vervolg. Later kwam het Engelse leger op het idee om tractors tijdens de Krimoorlog (1852) in te zetten. Hetzelfde gebeurde daarna in beperkte mate tijdens de Frans-Duitse Oorlog (1870) en de Russisch-Turkse Oorlog (1878). Het probleem met trekdieren was namelijk, dat ze te kwetsbaar voor ziektes waren en ook (in oorlogstijd moeilijk houdbaar) voer nodig hadden.
TRACTOR ALS MOBIEL STOOMMOTORAGGREGAAT
Uitvinder: Charles Dance (Engeland, 1818). Deze uitvinding droeg bij tot een versnelde mechanisering van de landbouw. Die was hard nodig omdat veel boeren hun boerderij hadden verlaten om in de stad in de fabriek te gaan werken. Daardoor waren er minder mensen beschikbaar om het noodzakelijke handwerk te doen.
Afbeelding 2 – Tractor van Oshkosh (1878).
TRACTOR ALS BERGINGSVOERTUIG
Tijdens de Frans-Duitse Oorlog (1870) werd de stoomtractor voor het eerst organiek ingezet als bergingsvoertuig. Het Duitse leger gebruikte daartoe in Engeland (!) gebouwde Fowler stoomtractoren. Sommige daarvan waren voorzien van een hijsinrichting.
TRACTOR ALS ‘RACE-AUTO’
De allereerste ‘autorace’ ooit was niets meer of minder dan een cross-country-wedstrijd tussen twee stoomtractors. Winnaar werd de hierboven afgebeelde Oshkosh (1878, dit Amerikaanse merk bestaat nog steeds). Die zou je dus de eerste race-auto ooit kunnen noemen!
TRACTOR MET BENZINEMOTOR
Uitvinder: John Froelich (Amerika, 1892). Het hoge gewicht van stoomtractors was altijd al een handicap, omdat ze op ongebaand terrein goed uit de weg moesten kunnen. Maar in 1892 bestonden er nog geen dieselmotoren. De eerste succesvolle tractor met benzinemotor werd gebouwd door International Harvester (Amerika, 1907).
TRACTOR OP BASIS VAN EEN GEVECHTSTANK
Eerste tractor: Holt (Amerika, 1908). De Engelse firma Hornsby was zeer geïnteresseerd om voor het Engelse leger dit soort specifieke voertuigen te bouwen, maar verkocht toch de rechten aan Holt (Amerika). De Holt-tractor stond aan de basis van de succesvolle gevechtstank, waarmee de Geallieerden de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) zouden gaan winnen.
TRACTOR MET VIERWIELAANDRIJVING
Eerste tractor: Heer (Amerika, 1912). Deze trend zette, misschien enigszins verrassend, ook later niet door.
TRACTOR MET ZELFDRAGENDE CARROSSERIE
Eerste tractor: Cub (Amerika, 1913). Dit gebeurde in een periode waarin zelfs voor auto’s dit fenomeen splinternieuw was.
TRACTOR MET RUPSAANDRIJVING
Eerste tractor: Caterpillar (Amerika, 1931). Dankzij die rupsbanden kon zo’n tractor veel gemakkelijker over ongebaand akkerland rijden. Ook de komst van de dieselmotor hielp in die periode mee aan de groeiende populariteit van de tractor. Tot dan toe hadden tractors altijd metalen wielen of rupsaandrijving gehad, maar die mochten niet op de openbare weg rijden, omdat het plaveisel dan werd beschadigd.
TRACTOR OP VLIEGTUIGBANDEN
Firestone (Amerika, 1932) fabriceerde aangepaste vliegtuigbanden, waarmee tractors zowel op het land als op de weg uit de voeten konden.